Một công trình có thể trễ tiến độ chỉ vì vài milimét lệch trục, một mối hàn chưa đạt hay một mép mái chưa kín nước. Những “lỗi nhỏ” ấy thường xuất hiện khi đội ngũ không đi chung một chuẩn, đo – đếm mỗi nơi một kiểu, quá trình nghiệm thu gặp nhiều khó khăn do chuẩn sai lệch.
Bài viết này giúp bạn nắm vững tiêu chuẩn thi công nhà thép tiền chế theo thực hành hiện trường: Phạm vi áp dụng của từng bộ tiêu chuẩn, điểm cần lưu ý khi tuân thủ, khó khăn thường gặp và cách xử lý. Bạn cũng sẽ có một lộ trình rõ ràng về vật liệu, trình tự lắp dựng, kiểm soát chất lượng và nghiệm thu để đi từ bản vẽ tới bàn giao một cách gọn gàng.
1. Nhà thép tiền chế là gì?
Nhà thép tiền chế là công trình dùng khung thép làm hệ chịu lực chính. Cột, kèo, giằng, xà gồ và bản mã được gia công trong nhà máy, sau đó đội thi công lắp ghép tại công trường theo bản vẽ đã duyệt. Cách làm này giúp kiểm soát chất lượng, rút thời gian và thuận tiện mở rộng.
Giải pháp này phổ biến ở nhà xưởng, trung tâm phân phối, bãi đỗ xe, nhà thi đấu, nhà ga, showroom, cả nhà ở nâng tầng hoặc kho thép tiền chế. Chủ đầu tư thường chọn vì tiến độ nhanh, chi phí hợp lý và giảm tác động xấu tới môi trường.
2. Tiêu chuẩn thi công nhà thép tiền chế
Để đảm bảo các dự án nhà thép tiền chế an toàn trong quá trình sử dụng, các cơ quan chuyên trách giám sát xây dựng đã đề ra những tiêu chuẩn cụ thể liên quan tới việc thi công nhà thép tiền chế. Tại Việt Nam, nhà thầu thường tuân thủ theo tiêu chuẩn TCVN 5575:2012. Đối với các dự án nước ngoài, các quy chuẩn được áp dụng trên phạm vi quốc tế như AISC 303-22, AWS D1.1 hoặc MBMA là những quy định mà các nhà thầu bắt buộc phải tuân thủ.
2.1. TCVN 5575:2012 – Tiêu chuẩn kết cấu thép tại Việt Nam
TCVN 5575 là tiêu chuẩn nền cho thiết kế kết cấu thép tại Việt Nam, thường được các nhà thầu sử dụng để đối chiếu với cơ quan chuyên trách khi thi công và nghiệm thu công trình.
Nhà thầu cần tuân thủ đúng mác thép, cấu tạo liên kết hàn/bu lông và đảm bảo độ ổn định tổng thể. Các cấu kiện cần phải được thể hiện rõ ràng trong bản vẽ, đảm bảo đúng chuẩn tham chiếu TCVN.
Nhà bảo trì A75 Hangar tại Sân bay Tân Sơn Nhất – Công trình kết cấu thép theo chuẩn TCVN 5575:2012
Khi tuân thủ TCVN 5575, khó khăn nảy sinh đối với đơn vị thi công khi hồ sơ trộn thêm tài liệu quốc tế, dễ lệch cách hiểu chi tiết. Trong tình huống này, cách xử lý vấn đề là chốt một bộ tiêu chí đối chiếu trong biện pháp thi công và trích dẫn rõ các điều khoản sẽ sử dụng để nghiệm thu.
2.2. AISC 303-22 – Quy tắc thực hành cho kết cấu thép (Code of Standard Practice)
Tiêu chuẩn AISC 303-22 được ban hành bởi Viên Xây dựng Thép Hoa Kỳ (AISC), làquy tắc thể hiện cách phối hợp giữa các bên và bộ dung sai (mức sai khác cho phép) khi chế tạo – lắp dựng: độ thẳng, thẳng đứng, cao độ, vị trí trục.
Để tuân thủ AISC 303-22, đơn vị thi công cần ghi nhận các chỉ tiêu dung sai, chuẩn bị thiết bị đo (máy toàn đạc, máy thủy bình) và quy trình xử lý khi vượt ngưỡng tiêu chuẩn. Áp lực tiến độ chính là rào cản lớn nhất, khiến đơn vị xây dựng phát sinh các sai số tích lũy.
Để giải quyết tồn đọng kể trên, kinh nghiệm dành cho các nhà thầu chính là đo – chỉnh – khóa ổn định theo nhịp, đồng thời không lợp mái khi khung chưa đạt dung sai.
2.3. Sổ tay Metal Building Systems Manual (MBSM) dành cho nhà thép tiền chế
Sổ tay Metal Building Systems Manual (MBSM) do Hiệp hội Sản xuất Nhà thép Hoa Kỳ (MBMA) ban hành, là tài liệu quy định dành riêng cho việc xây dựng công trình nhà thép tiền chế. Tài liệu này quy định cấu hình khung, xà gồ – giằng, mái – vách, cửa mở có khung, ổn định tạm và chi tiết chống dột.
Trình tự chuẩn được quy định cụ thể trong MBSM bao gồm: Dựng khung, khóa bằng giằng/xà gồ và lợp tấm. Sổ tay cũng nêu rõ các quy định liên quan tới việc xử lý kín nước ở tấm chụp nóc (ridge cap), tấm diềm che mép mái (flashing), khe xuyên mái và máng xối (gutter).
Thách thức để tuân thủ MBSM chính là điều kiện khí hậu địa phương có sự khác biệt với tiêu chuẩn, mặt bằng chật và lịch cẩu đổi liên tục; nếu thiếu giằng tạm (thanh/dây giữ ổn định tạm), khung có thể mất ổn định. Để khắc phục, các nhà thầu thường lập nhịp lắp chuẩn và chuẩn bị sẵn bộ giằng tạm nhằm giảm rủi ro trong thi công.
2.4. AWS D1.1 – Quy chuẩn hàn kết cấu thép (Structural Welding Code – Steel)
Quy định AWS D1.1 được chuyên sử dụng để đánh giá việc hàn các cấu kiện tại hiện trường xây dựng. Những tiêu chuẩn cần xem xét bao gồm: Quy trình hàn được phê duyệt (WPS); Báo cáo thí nghiệm quy trình hàn (PQR); Chứng chỉ thợ hàn và các quy định về Kiểm tra không phá hủy (NDT) gồm thử từ tính (MT), thử thẩm thấu (PT), siêu âm mối hàn (UT).
Đối với các tiêu chuẩn nhà thầu cần đáp ứng trong AWS, WPS cần điều kiện thi công được đáp ứng nghiêm ngặt, vật liệu hàn, nhiệt độ nung sơ bộ phải được quản lý trong điều kiện quy chuẩn. Gió, ẩm, nhiệt khiến chất lượng mối hàn không được đảm bảo. Việc quản lý và đảm bảo mọi thợ hàn có chứng chỉ cũng không phải là điều đơn giản.
Để khắc phục các nhược điểm trên, nhà thầu cần thực hiện che chắn khu hàn, kiểm soát môi trường và dự trù thời gian sửa chữa đối với các mối hàn không đạt. Đơn vị thi công cần có bộ phận hành chính – nhân sự để giám sát và đảm bảo mọi nhân sự có chứng chỉ hành nghề hợp lệ khi làm việc.
Việc hàn các cấu kiện phải đáp ứng theo quy chuẩn AWS D1.1
2.5. ISO 12944 – Tiêu chuẩn về sơn và vật liệu chống ăn mòn
Để đáp ứng các tiêu chuẩn về sơn và vật liệu chống ăn mòn được sử dụng trong công trình, các nhà thầu sử dụng quy chuẩn ISO 12944. Trong tiêu chuẩn này, các thông tin mà đơn vị xây dựng cần lưu tâm bao gồm: Hệ thống phân loại môi trường (C2–C5/CX), lựa chọn hệ sơn, chuẩn bị bề mặt và độ dày màng sơn khô theo tuổi thọ mong muốn.
Cũng giống như những tiêu chuẩn khác, nhà thầu cũng gặp phải những trở ngại khi đáp ứng ISO 12944. Cụ thể, đơn vị thi công cần xác định đúng cấp môi trường, có phương pháp làm sạch đạt chuẩn, tăng sơn cục bộ ở mép cắt và mối hàn, đồng thời đo độ dày màng sơn (DFT) theo tần suất. Sương, độ ẩm và bụi công trường cũng là “kẻ thù” của lớp phủ, tác động lớn tới việc duy trì các chỉ số đạt chuẩn của nhà thầu.
Để đảm bảo công trình đạt chuẩn, nhà thầu nên hiệu chỉnh công cụ đo lường thường xuyên để có được kết quả chính xác nhất. Từ đó, đơn vị thi công có thể có sự điều chỉnh nhất định về sơn và phủ lớp chống ăn mòn cho công trình.
Việc xây nhà xưởng công nghiệp cũng tuân theo những tiêu chuẩn đã được liệt kê ở trên. Điều đặc biệt hơn ở công trình này thường nằm ở quy mô diện tích lớn, thời gian triển khai dự án khẩn trưởng (nhằm sớm đưa nhà máy vào hoạt động) nhưng vẫn cần phải nằm trong khoảng ngân sách cho phép của chủ dự án.
3. Những yêu cầu khi thi công nhà thép tiền chế
Khi thi công nhà thép tiền chế, các nhà thầu khi áp dụng các yêu cầu sau sẽ đảm bảo tốt chất lượng của toà nhà khi hoàn thiện, đồng thời, kiểm soát được ngân sách và thời gian triển khai của dự án. Cụ thể, những yêu cầu trong thi công bao gồm:
3.1. Yêu cầu về vật liệu và phụ kiện
Về yêu cầu đầu vào, nhà thầu cần chứng chỉ cho thép, xà gồ, tôn/panel, bu lông cường độ cao, hệ sơn. Ngoài ra, vật tư cũng cần phải đúng mác, đúng chiều dày, đúng lớp phủ theo bản vẽ. Đối với những vật liệu lưu kho chưa sử dụng, đơn vị thi công cần đặt ở nơi khô thoáng, kê cao, che phủ thoát ẩm để tránh gỉ sét.
Bên giám sát có thể kiểm tra ngẫu nhiên kích thước, lớp phủ, tem lô. Với những lô vật liệu quan trọng, chủ đầu tư cần yêu cầu thử nghiệm bổ sung trước khi sử dụng. Những yêu cầu này bắt buộc phải bám sát tiêu chuẩn thi công nhà thép tiền chế và giảm tình trạng sai lệch chất lượng trong quá trình nghiệm thu.
Vật liệu đầu vào như thép kết cấu cần đáp ứng đúng tiêu chuẩn để đảm bảo chất lượng công trình thành phẩm
3.2. Yêu cầu trong khi thi công
Trước khi dựng khung thép, đội trắc đạc trong team thi công cần kiểm tra mốc trắc đạc (điểm tham chiếu), cao độ, lưới trục và bu lông neo (bulông chôn móng). Khi lắp đặt các vật liệu, đơn vị thi công cần dựng cột – kèo theo đúng thứ tự, khóa ổn định bằng giằng/xà gồ rồi mới lợp tôn/panel. Những vị trí tấm chụp nóc, tấm diềm che mép mái, khe xuyên mái cần chống dột đúng chi tiết. Khi hàn, nhà thầu cần thực hiện đúng theo tiêu chuẩn WPS; bu lông cường độ cao phải siết đúng phương pháp và được kiểm tra lực kéo hoặc mô-men.
3.3. Yêu cầu khi nghiệm thu thành phẩm
Khi nghiệm thu nhà thép tiền chế, đơn vị nhận nghiệm thu cần đo dung sai lắp dựng (độ thẳng, thẳng đứng, cao độ, vị trí trục), kiểm tra hồ sơ siết bu lông, đối chiếu báo cáo NDT mối hàn và biên bản DFT.
Bộ hồ sơ bàn giao gồm nhật ký thi công, chứng chỉ vật liệu, biên bản nghiệm thu hạng mục, bản vẽ hoàn công và hướng dẫn bảo trì. Khi nghiệm thu, đơn vị giám sát cần đặt các chỉ số tiêu chuẩn kết cấu thép tham chiếu mới nhất để so sánh và nêu rõ ngưỡng đạt/không đạt cho từng chỉ tiêu.
Bản vẽ là một trong những tham chiếu để áp dụng tiêu chuẩn thi công nhà thép tiền chế
4. Quy trình thi công nhà thép tiền chế
Thi công nhà thép tiền chế đòi hỏi phải áp dụng đúng quy trình để tiến độ dự án được đảm bảo, chất lượng công trình đạt chuẩn và ngân sách nằm trong khoảng đã định ra từ trước. Dưới đây, Pebsteel xin được liệt kê các bước trình tự thi công nhà thép tiền chế để bạn có thể theo dõi và giám sát nhà thầu trong những dự án xây dựng nhà xưởng sắp tới.
Bước 1: Chuẩn bị vật liệu và đảm bảo hiện trường đã sẵn sàng cho việc thi công. Cụ thể, nhà thầu cần đo đạc và nhận bàn giao mốc/cao độ; kiểm tra vật liệu đúng chuẩn; di chuyển vật liệu tập kết tại địa điểm xây dựng; lập kế hoạch cẩu, dựng kho bãi và chuẩn hoá biểu mẫu đo đạc cho bộ phận QA/QC kiểm soát chất lượng vật liệu và quá trình lắp dựng
Bước 2: Đơn vị thi công triển khai các hạng mục sau: Dựng cột – kèo theo trình tự; dùng giằng tạm và tăng đơ (phụ kiện ren điều chỉnh lực) giữ khung; đo chỉnh và siết tạm trước khi chuyển nhịp; lắp giằng cột – giằng mái – giằng xà ngang tạo hệ không gian ổn định.
Bước 3: Kế tiếp, nhà thầu thực hiện việc đặt xà gồ C/Z đúng bước/chồng mí, hoàn thiện xà gồ diềm (eave strut), giằng bụng, chéo khóa nhịp; kiểm tra độ vuông bằng đo chéo; gia cường khung lỗ mở (framed opening) cho ô cửa.
Bước 4: Việc lắp tôn hoặc panel và phụ kiện chống dột sẽ là công đoạn tiếp theo khi thi công nhà thép: Lợp tôn (tấm thép mạ tạo sóng) hoặc panel cách nhiệt theo mép chuẩn; dùng vít tự khoan, vòng đệm cao su EPDM và keo trám (sealant); hoàn thiện tấm chụp nóc, tấm diềm, máng xối, ống thoát đứng, tấm chắn gió; gom mạt sắt để tránh ố gỉ.
Bước 5: Tới bước này, nhà thầu sẽ hàn, siết bu lông và kiểm tra chất lượng. Cụ thể, đơn vị thi công hàn theo quy chuẩn WPS/PQR, thực hiện NDT (MT/PT/UT) theo tỷ lệ; bu lông cường độ cao siết chặt sơ bộ (snug-tight) rồi siết cuối theo góc quay đai ốc (turn-of-nut) hoặc dùng bu lông chốt đứt kiểm soát lực kéo (TC bolt); dụng cụ được hiệu chuẩn trước khi thi công đại trà.
Bước 6: Những thao tác cần thực hiện bao gồm: Làm sạch đạt cấp bề mặt (ví dụ Sa 2.5), dặm đúng hệ sơn, đo DFT chú trọng mép cắt và mối hàn; vệ sinh máng xối và miệng thu nước; bổ sung gioăng, keo bịt mép.
Bước 7: Đến đây, các công việc hoàn thiện dự án và ban giao sẽ được thực hiện. Những đầu mục cần làm bao gồm: Đo độ thẳng đứng (plumbness), độ thẳng (straightness), cao độ đỉnh mái, khoảng cách trục và độ vuông góc (squareness); hoàn thiện nhật ký, biên bản siết bu lông, báo cáo NDT, biên bản DFT, bản vẽ hoàn công; lập danh sách tồn (punch list), khắc phục và bàn giao kèm hướng dẫn bảo trì.
Xem thêm: Báo Giá Thi Công Nhà Thép Tiền Chế Cập Nhật Mới Nhất
5. Những câu hỏi thường gặp về tiêu chuẩn thi công nhà thép
Dưới đây là những câu hỏi thường gặp về tiêu chuẩn thi công nhà thép tiền chế. Nội dung này sẽ giúp bạn nhanh chóng giải đáp các thắc mắc một cách nhanh chóng và trực diện nhất.
5.1. Tiêu chuẩn nào được áp dụng phổ biến khi thi công nhà thép tiền chế tại Việt Nam và quốc tế?
Tại Việt Nam, các đơn vị thi công nhà thép tiền chế thường lấy quy chuẩn theo TCVN 5575. Khi thi công, nhiều dự án tham chiếu AISC 303-22 (dung sai/phối hợp) và sổ tay MBSM (đặc thù chỉ sử dụng cho nhà tiền chế), dùng AWS D1.1 cho hàn và ISO 12944 cho sơn. Những quy chuẩn này được tham chiếu đồng thời nhằm đảm bảo tiêu chuẩn thi công nhà thép tiền chế đáp ứng được các quy định cả từ Việt Nam lẫn quốc tế.
5.2. Tiêu chuẩn nghiệm thu nhà thép tiền chế là gì?
Bộ nghiệm thu khi nhà thầu bàn giao công trình bao gồm: Dung sai lắp dựng theo AISC/MBMA; hồ sơ kiểm tra siết bu lông cường độ cao; báo cáo NDT mối hàn theo AWS D1.1; biên bản DFT theo ISO 12944; kèm bản vẽ hoàn công và nhật ký thi công. Đây chính là “xương sống” của tiêu chuẩn nghiệm thu nhà thép tiền chế.
Mỗi nguyên liệu đầu vào cần phải đáp ứng tiêu chuẩn trước khi xuất xưởng và sử dụng trong các công trình
5.3. Tiêu chuẩn nghiệm thu vật liệu kết cấu thép là gì?
Nhà thầu cần chứng chỉ cho thép, xà gồ, tôn/panel, bu lông và sơn. Bên giám sát kiểm tra ngẫu nhiên kích thước, lớp phủ, tem lô và đối chiếu với bản vẽ cùng điều khoản tiêu chuẩn liên quan. Đưa ra tiêu chuẩn đầu vào nghiêm ngặt là biện pháp kiểm soát chất lượng tốt nhất nhằm đảm bảo công trình thi công đáp ứng được kỳ vọng từ chủ đầu tư.
5.4. Đơn vị thi công nhà tiền chế nào đúng tiêu chuẩn, uy tín?
Bạn nên ưu tiên đơn vị có hệ thống QA/QC rõ ràng, thợ hàn có chứng chỉ, biện pháp lắp dựng phù hợp điều kiện công trường, kế hoạch an toàn chi tiết và hồ sơ nghiệm thu minh bạch (dung sai, NDT, DFT, siết bu lông). Danh mục dự án đã bàn giao là “thước đo đáng tin”, nhất là vào thời điểm bạn cần tìm nhà thầu thi công nhà thép tiền chế trong những dự án đầu tiên.
Với hơn 30 năm kinh nghiệm cùng là đối tác của tập đoàn hàng đầu thế giới tại trên 50 quốc gia như Heineken, Samsung, P&G, Unilever, Pebsteel cam kết mang đến các công trình nhà thép tiền chế chất lượng cao, đúng tiến độ, tối ưu chi phí và đảm bảo tính thẩm mỹ.. Sở hữu 6 nhà máy lớn tại Việt Nam với tổng công suất hơn 100,000 tấn thép/năm, Pebsteel có thể sẵn sàng nhận thi công bất kỳ công trình nào, ngay cả với những dự án có quy mô lớn. thực hiện các dự án trên toàn quốc, đáp ứng linh hoạt mọi yêu cầu của khách hàng.
Bạn có nhu cầu tìm kiếm giải pháp toàn diện trong thi công nhà thép tiền chế? Hãy liên hệ ngay với Pebsteel qua email marketing@pebsteel.com.vn hoặc số điện thoại: (+84) 908 883 531 để nhận được sự tư vấn từ đội ngũ kỹ sư giàu kinh nghiệm của chúng tôi.
*** Bài viết này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung về ngành nhà thép tiền chế và kết cấu thép. Để biết thêm chi tiết hoặc cần làm rõ tùy vào nhu cầu, vui lòng liên hệ trực tiếp với Pebsteel.
